زعفران چیست؟

زعفران با نام علمی Crocus sativus Linnaeus گیاهی از تیره زنبقیان که کلاله های خشک شده آن در تهیه ادویه و به عنوان طعم دهنده مورد استفاده قرار می گیرند. این گیاه در کارهای مختلفی مانند آشپزی، دارویی، زیبایی و عطر ها کاربرد دارد.

همچنین استفاده زعفران در هر غذایی آن را به غذای لوکس تبدیل می نماید و تنها استفاده مقدار کمی از آن، به غذا رنگ و طعم بی نظیری می دهد. مدت زمان ماندگاری این گیاه بعد از خشک شدن بالا است. این گیاه مانند طلا از ارزش بالایی برخوردار است. به خاطر کوچک بودن اندازه گیاه، برداشت ماشینی آن امکانپذیر نیست و باید با نیروی دست صورت گیرد. این محصول با ارزش و مفید غنی از آنتی اکسیدان و فلاونوئید است که آنتی اکسیدان ها به محافظت از بدن در برابر مواد مضر کمک می کنند.

علت گران بودن قیمت زعفران

همه ما می دانیم که زعفران یکی از منابع غیر نفتی مهم و گران قیمت است اما بسیاری از ما اطلاع نداریم که گران ترین ادویه جهان نیز محسوب می شود. طبق گزارشات بیش از 3000 سال است که این گیاه کشت می شود و ایران اولین جایی است که نقش مهمی در تولید آن دارد. این گیاه بسیار ظریف می باشد و فقط یک هفته از سال شکوفا می شود. در حال حاضر، قسمت عمده زعفران در ایران و یک دهم آن در کشمیر تولید می شود.

-آب و هوا: بهترین نواحی برای کشت این گیاه با ارزش مناطقی است که زمستان های سرد و تابستان های گرم و خشک دارد. منطقه شمال شرقی ایران، به ویژه استان خراسان رضوی، همچنان مرکز تاریخی و مدرن کشت زعفران در سطح جهان است. زعفران ایرانی از این منطقه به طور مداوم در جهان با کیفیت ترین است و اغلب به صورت فله به کشورهای دیگر صادر می شود.

-روند برداشت گل های بنفش حداقل شش ساعت در روز را شامل می شود، زیرا برای داشتن 454 گرم زعفران خشک، 75000 گل مورد نیاز است. برداشت كروكوس آن هر سال در اول سحر اواسط مهر تا اواسط آذر انجام می شود. برای تولید محصول با کیفیت، باید در همان روز فرآوری صورت گیرد. ابتدا کلاله ها باید با دقت از کروکوس جدا و بلافاصله خشک شوند. سپس محصول خشک شده را مهر و موم کرده و در محیط های دور از نور و گرما نگهداری می کنند. دقت کنید که محصول خشک شده نسبت به تغییر PH حساس است و در صورت اکسید شدن و یا قرار گرفتن در معرض نور، به سرعت تجزیه می شود.

-گل زعفران فقط شش اینچ از زمین فاصله دارد، برای همین برداشت آن کاری آسان نیست. لذا یکی از علت های گران بودن این گیاه به خاطر این است که مراحل کشت و برداشت آن به صورت دستی توسط انسان صورت می گیرد.

استفاده از ادویه زعفران دارای چه فوایدی است؟

از فواید این گیاه می توان به موارد زیادی اشاره کرد. مهم ترین خواص آن عبارتند از:

-ادویه این گیاه با ارزش سطح سروتونین را در مغز افزایش می دهد که مسئول حفظ روحیه خوب است.

-بهترین مهار کننده اشتها است، همچنین برای کاهش وزن مفید است.

-یک محرک خوب جنسی است.

-تسکین دهنده درد است.

یک فنجان از چای آن برای خواب و حافظه مفید است.

مهمتر از همه، این گیاه سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین B2 و ریبوفلاوین است.

علاوه بر موارد نامبرده، طبق مطالعاتی مصرف آن به مدت 22 هفته در درمان بیماری آلزایمر بسیار موثر است. مصرف چای این محصول نشاط آور است و افرادی که دچار افسردگی هستند بعد از 6-8 هفته استفاده، شاهد تاثیر آن در درمان افسردگی خواهند بود. از طرفی دیگر، این گیاه در رنگرزی به خاطر رنگ کردن الیاف و پارچه ها مورد توجه است.

 

نحوه درست کردن چای زعفران

با قرار دادن رشته های زعفران در آب داغ، چای آن را می توان تهیه کرد و میتوانید در مقاله یادگیری نحوه ی صحیح دم کردن زعفران یاد بگیرید  اما به تنهایی می تواند طعم قوی و تلخی داشته باشد. به همین دلیل، بسیاری از دستورالعمل ها آن را با مواد دیگری با هم ترکیب می کنند. می توانید آن را با چای مخلوط کنید و یا از ریحان، لیمو و عسل استفاده نمایید. همچنین بعضی افراد آن را با هل مخلوط می کنند و از شیر خام یا شیر نارگیل استفاده می کنند تا طعم مطبوعی به آن ببخشد.

 

 شناخت زعفران خوب از روی طعم و بوی آن

کسانی که با این گیاه منحصر به فرد سرو کار دارند خوب می دانند طعم و بوی آن بی نظیر است. این بدان معنی است که رنگ و طعم آن به عنوان یک شناسه ثابت در نظر گرفته می شود. زعفران اصل همیشه بوی شیرینی می دهد که طعم شیرین ندارد، با قرار دادن قسمت کوچکی از آن روی زبان خود به راحتی می توانید ببینید که اگر طعم شیرینی داشته باشد یک نمونه تقلبی است. با این حال، در صورت خالص بودن باید طعم تلخی داشته باشد و گاهی طعم و مزه ندارد.

نحوه استفاده از زعفران در آشپزی

این گیاه پر طرفدار ادویه ای بسیار خوشمزه است که در بسیاری از غذاها از آن استفاده می شود. این یک طعم شیرین متفاوت و یک رنگ زرد روشن به ظروف و نوشیدنی ها می بخشد.

برای اینکه به بهترین روش مصرف شود، باید رشته های آن را به مدت حدود 15 دقیقه در آب داغ بیاندازید و خیس کنید و سپس آب را به غذای خود اضافه کنید.

عوارض جانبی ناشی از مصرف زعفران

در طول مصرف زعفران از طریق دهان ممکن است احساس سرگیجه، خشکی دهان، حالت تهوع و خواب آلودگی کنید. بعضی از انسان ها هم احتمالا نسبت به مصرف آن آلرژی داشته باشند. مصرف آن از طریق دهان بی خطر است اما دوزهای بالای آن (20 گرم و بیشتر از این مقدار) می تواند باعث مسمومیت شود. بعضی افراد در استفاده از پودر خشک شده این گیاه باید احتیاط کنند. به عنوان مثال، در زنان باردار منجر به سقط جنین می شود، افرادی که فشار خون پایین دارند باید از مصرف آن خودداری کنند چون باعث افت فشار خون می گردد، در بیماران قلبی، میزان ضربان قلب را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.